Święto Konstytucji 3 Maja obchodzone jest w ramach upamiętnienia uchwalenia przez Sejm Czteroletni (1788-1792) Konstytucji w 1791 roku. Była to po korsykańskiej druga w Europie, a po amerykańskiej trzecia na świecie konstytucja, czyli dokument regulujący zasady funkcjonowania państwa. W zamyśle jej twórców m.in.: króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, Stanisława Małachowskiego, Ignacego Potockiego, Hugo Kołłątaja czy Juliana Ursyna Niemcewicza miała doprowadzić do wzmocnienia Rzeczypospolitej Obojga Narodów na arenie międzynarodowej i spowodować przeprowadzenie koniecznych reform wewnętrznych. Ustawa zmieniała ustrój Rzeczypospolitej na monarchię dziedziczną, zrównała pod względem politycznym szlachtę i mieszczan oraz wprowadzała ochronę państwa nad chłopami. Ustanawiała także trójpodział władzy, dzieląc ją na ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą. Konstytucja 3 Maja miała również gwarantować niezależność polityczną od zagrażających Polsce sąsiadów: Rosji, Prus i Austrii. Jednak jej uchwalenie wywołało zdecydowaną reakcję carycy Katarzyny II, która z częścią magnaterii zawiązała w Targowicy konfederację, na której uznano Konstytucję 3 maja za zagrożenie dla obowiązującego porządku politycznego. Doprowadziło to do wybuchu wojny polsko-rosyjskiej w 1792 roku, a w konsekwencji do II rozbioru Polski. Pomimo tego, że Konstytucja 3 Maja funkcjonowała tylko przez niespełna rok, stanowi symbol dążenia Polaków do odrodzenia narodowego i budowy nowoczesnego państwa. Jej wielką rolę docenili potomni. W 1919 roku, już w odrodzonej Polsce ustanowiono Święto 3 Maja.
Autor: prof. Paweł Szafrański
Obraz: Jan Matejko – Konstytucja 3 Maja 1791 roku
Publikacja: Puszkinowe Centrum Prasowe
