W ramach współpracy I LO z Uniwersytetem im. Adama Mickiewicza w Poznaniu uczniowie z klasy 3A wzięli udział w niezwykle ciekawym wykładzie „Do czego służą nam bohaterowie? Antyczny heroizm we współczesnej kulturze”.
Został on przeprowadzony przez absolwenta naszej szkoły, prof. Radosława Piętkę, a jego głównym tematem był wpływ archetypowego antycznego herosa na kreacje bohatera we współczesnym świecie. Okazało się, że wiele elementów, motywów charakterystycznych dla wzorcowego herosa znanego z eposów, można odnaleźć w dzisiejszej popkulturze, a należą do nich emocjonalność epicka, rytualny transwestytyzm oraz motyw porzucenia zakochanej kobiety. Do dziś znaczące są także ostatnie słowa bohatera, tzw. „vox ultima”. Stanowią one pewną tendencję wywodzącą się z „Iliady” Homera, w której umierający Hektor widzi przyszłość, a jego ostatnie słowa mają szczególny walor.
W następnej części wykładu prof. Piętka zaprezentował nam schemat fabularny J. Campbella – monomit. Obrazuje on strukturę tworzenia przez pisarza wypraw archetypowego bohatera. Później profesor opowiedział o coraz częściej wykorzystywanym motywie antycznym we współczesnych tekstach, jakim jest „katabasis”, czyli podróż bohatera do świata zmarłych. Można go odnaleźć m.in. w filmie Pawła Pawlikowskiego pt. „Ida”, ale także w takich produkcjach jak „Coco” czy w „Kanale” Andrzeja Wajdy.
Nawiązania do kultury antycznej obserwuje się także w europejskiej tradycji świętowania porażek. Koncepcja podnoszenia rangi bitew, w których mimo niepowodzeń istotniejszą rolę odgrywa skala poświęceń, wywodzi się z mitologizacji bitwy pod Termopilami, w której porażkę Leonidasa w wojnie z Persami uznaje się za „piękną” i na ogół w świadomości Europejczyków jest ona wartościowana pozytywnie. Okazuje się, że wiele narodów starego kontynentu potrafi wskazać tzw. „swoje Termopile” – Polacy na przykład uznają za takową bitwę pod Wizną.
Na koniec zastanowiliśmy się wspólnie nad kwestią niebezpieczeństw w kreacji bohatera. Prof. Piętka zwrócił uwagę, że mimo, że bohaterowie mają w sobie cechy nadprzyrodzone, nie wykorzystują je do walki z władzą – zgodnie z jego przekonaniem taka kreacja bohatera byłaby szkodliwa i nawiązywałaby do nietzscheańskiego nadczłowieka, który został przecież wykorzystywany przez nazistów. Stąd istnieje pewna nieufność wobec heroizmu. Związana jest ona także z sugestią burzenia pomników, o której opowiedział nam wykładowca.
Profesor Piętka w sposób niezwykle ciekawy przeprowadził wykład o heroizmie we współczesnej kulturze, a dzięki interakcji z uczniami sprawił, że zajęcia upłynęły w bardzo przyjemnej atmosferze.
Tekst: Pola Kosicka – Olkowska (PCP)
Zdjęcia: Piotr Wiśniewski (PCP)
Publikacja: Puszkinowe Centrum Prasowe
